Som tam
Som tam
-
Keukens Thaise keuken
-
Basis Plantaardig
-
Type gerecht Salade
-
Voor Chili lovers
-
Pittigheid pepper pepper pepper
Wat is som tam?
Som tam wordt wel de beste salade ter wereld genoemd en dit is niet zonder reden. Hij is precies zo pittig dat je maar niet kunt ophouden ervan te eten, en tegelijkertijd fris knapperig, zuur en zoet. Ondanks de hete chili’s werkt hij opwekkend en verfrissend in de Thaise hitte.
Som tam wordt in het westen meestal papajasalade genoemd. Het woord som betekent zuur, en tam slaat op de bereidingswijze; het betekent iets als pletten of vijzelen. In een typische, Centraal-Thaise som tam – de bekendste voor ons buitenlanders – vind je naast sliertjes papaja ook tomaat, chilipeper, boontjes, gedroogde garnalen en pinda’s. Deze versie is vaak wat zoeter dan in andere delen van het land.
Hoewel de papaja het meest bekende ingrediënt is, staat het niet in alle versies van het gerecht centraal. Elke regio heeft zijn eigen gebruiken en geliefde ingrediënten. In het noorden is de smaak vaak wranger, soms zelfs bedwelmend heftig, dankzij de zwartgrijze landkrabben die er (heel) in gaan en de gefermenteerde vissaus die er nog een schepje bovenop doet. Andere versies zijn bijvoorbeeld tam taeng kwaa, met komkommer en som tam phonlamai, met fruit. Maar wat er ook precies in zit, iedereen is dol op som tam.
Loop je over een Thaise markt, in het stof en de hitte, met brommertjes die gevaarlijk dicht langs je heen zoeven, dan hoor je altijd wel ergens het karakteristieke geluid – pok, pok – van de stamper en vijzel vandaan komen. Daar wordt som tam gemaakt.
Wist je dat...
Som tam wordt in Thailand op bestelling bereid. De verkoper, vaak werkend vanuit een piepkleine handkar, staat open voor instructies – geen krab, extra chili, wat je maar wilt – en laat de klant weleens halverwege de bereiding een hapje proeven. Zo kan de smaak optimaal worden aangepast aan de klant. Het komt zelfs voor dat de klant de stamper van de verkoper overneemt en zelf begint te stampen. De verkoper is dan niet beledigd, maar doet beleefd een stapje naar achteren.
Bereiding van som tam
Som tam wordt van begin tot eind klaargemaakt in een enorme aardewerken vijzel, met bijbehorende fikse stamper. Palmsuiker, knoflook en chilipepers worden in de vijzel in stukjes gebroken. Hier gaan stukjes limoen bij, met schil en al – pok, pok – en gedroogde garnaaltjes en kousenband. Het doel van de kok, of eigenlijk de stamper in dit geval, is niet om deze ingrediënten te pletten, maar om ze licht te kneuzen zodat de smaken vrijkomen en vermengd raken. Vervolgens gaat er limoensap, tamarindewater en reepjes groene (onrijpe) papaja bij. Ook deze worden licht gekneusd, niet geplet, zodat de papaja knapperig blijft. Het gepok gaat nu vergezeld van een omscheppende beweging met een grote lepel. Als laatste gaan er stukken tomaat en pinda’s bij.
How to eat
Schep de papajasalade met vocht en al op een bord.
Erbij
Som tam is lekker met een eenvoudig bordje kleefrijst (khao niao), dat de smaakpapillen tussen de happen door kalmeert en neutraliseert. Serveer er nog een Thaise soep bij, zoals een tom yam of tom kha kai en je hebt een gezonde en toch vullende maaltijd.
