Wat is een frikandel?

De frikandel is de populairste snack uit de Nederlandse snackbar. Het is een lange, dunne, worstvormige vleessnack bestaande uit samengeperst kippen-, varkens- en soms ook rundergehakt. Het vlees wordt vermengd met (paneer)meel, ui, kruiden, specerijen en smaakstoffen. Frikandellen worden van oudsher gefrituurd, al heeft de huidige hang naar gezond geleid tot de introductie van oven- en koekenpanfrikandellen.

Nederland eet 450 miljoen frikandellen per jaar. De meeste hiervan worden niet ‘droog’ verkocht maar met saus of in combinatie met patat. Geliefd is de frikandel speciaal, over de lengte opengesneden en belegd met strepen frietsaus, curryketchup en gesnipperde rauwe ui.

De benaming frikandel is al sinds de zeventiende eeuw terug te vinden in Nederlandstalige kook- en woordenboeken, steeds verschillend gespeld: frikkedel bijvoorbeeld, maar ook frickedil, frikkadel en frikkandel. In 1824 stond de ‘fricandel’ in het Kunstwoordenboek: ‘kleine worst van kalfsvleesch, wittebrood, kruiderijen, enz. in boter gebakken’. Vlak daarna verloor het woord de letter ‘n’; tussen 1864 en 2005 luidde de officiële Nederlandse spelling ‘fri(k)kadel’. Nu mag het allebei.

De frikandel zoals wij die eten, kennen ze ook in België en Noord-Frankrijk. In Duitsland, Denemarken en Zuid-Afrika is de frikadel (zonder n) een platte gehaktbal.

Alle broodjes aap ten spijt, valt het met het horrorgehalte van de frikandel behoorlijk mee. Vroeger zat er wel eens paardenvlees in, maar da’s tegenwoordig te duur. Orgaanvlees zit er ook niet meer in. Een groot deel van de gemiddelde frikandel is separatorvlees, vlees dat van de botten wordt geperst nadat de slager er de biefstukjes en karbonades vanaf heeft gesneden. Restvlees dus, maar is dat niet juist vreselijk duurzaam?